Navarre Shall Be the Wonder of the World

9 Comments / Joana III (1555-1572), Nafarroako Erresuma, Txanpongintza teknika eta xehetasunak /

“Navarre shall be the wonder of the world”… hitz hauek Fernando Nafarroako erregearen ahotan jarri zituen Shakespeare idazle ingelesak “Love’s Lavour’s Lost” antzeslanean. Antzeslan hau, 1590. hamarkadaren erdi aldera idatzi zuen Shakespeare-ek, eta Nafarroako erregeari Fernando izena jarri bazion ere, bertan ageri den Nafarroa, Henrike III.aren XVI. mendearen bukaera inguruko Behe-Nafarroaz eta Bearnoz osatutako Nafarroako […]

Navarre Shall Be the Wonder of the World Read More »

Gaztelaniera euskal txanponetan agertu zenetakoa

1 Comment / Bilboko Txanponetxea, Gizarte eta Ekonomia Kontextugunea, Kontextugune Historikoa /

Aurreko sarreran ikusi dugun moduan (link), Frantziar iraultzak erabateko aldaketa ekarri zuen iparraldeko txanponen ereduetan. Baina hegoaldean, zer gertatzen zen aldi edo garai berdinetan? Ba ezer gutxi, Frantzian iraultza indarrean zebilen garaian, Espainietako erresumak erregimen zaharrean sustraituta jarraitzen zuen. Latinaren erabileran bidez, erregearen botereak jatorri jainkotiarra zuela adierazten zuen txanpongintzak. Pasa ziren zenbait errege, baina

Gaztelaniera euskal txanponetan agertu zenetakoa Read More »

Frantsesa euskal txanponetan agertu zenetakoa

1 Comment / Baionako Txanponetxea, Gizarte eta Ekonomia Kontextugunea, Kontextugune Historikoa /

Aurreko sarreran ikusi dugun moduan (link), Frantziako iraultzak erabateko aldakuntza ekarri zuen Europako pentsamolde politikoan. Aldakuntza hori, XIX. mendean zehar gauzatu zen Europako lurralde desberdinetan, non nazio-estatuaren sorrera eta zabalkuntza gertatu bait zen mendea igarotzen zihoan moduan. Erregimen zaharra itzaltzen zihoan era berean, nazio estatu berriak, beraien ikur, mito eta egituren oinarriak eraikitzen joan ziren.

Frantsesa euskal txanponetan agertu zenetakoa Read More »

Pernando VII-aren 10 erreal birzigilatuak

2 Comments / Bilboko Txanponetxea, Pernando VII (1814-1833) /

Garaialdia: Espainietako Pernando VII., Nafarroako Pernando III. Hirurteko liberala Mota: 10 Erreal Birzigilatuak Urtea: 1821 urtea azaltzen da txanponean, 1822-ko urtarril eta ekain artean Txanpon-etxea: Bilboko txanponetxe behin behinekoa Ertza: Ildaskatua Ertzaren Grabatua: ————– Metala: Zilarra (917 milesima inguru, 11 dirutako legea) Diametroa: 34 mm Pisua: 13.10 gr Txanpongintza: Bolante Prentsa bidez Txanponetxeburua: Manuel Domingo

Pernando VII-aren 10 erreal birzigilatuak Read More »

Henrike II.aren Douzain-ak

2 Comments / Henrike II (1517-1555), Nafarroako Erresuma /

Garaialdia: Labriteko Henrike II.a Nafarroako Erregea, Henrike I.a Bearneko Jauna Mota: Nafarroako Douzain-a (Dozena, Douzain a la Croisette) Urtea: Urterik gabe, 1541 eta 1555 artean Txanpon-etxea: Pau edo Morlaaseko txanpon etxea, Kopuru ezezaguna Ertza: Irregularra Ertzaren Grabatua: —– Metala: Biloia (Zillar eta Kobrezko aleazioa) Diametroa: 25 mm Pisua: 2.35 g. Inguruan Txanpongintza: Mailu bidez Txanponetxeburua:

Henrike II.aren Douzain-ak Read More »

Henrike II. eta Linguae Vasconum Primitiae

Leave a Comment / Henrike II (1517-1555), Kontextugune Historikoa, Nafarroako Erresuma /

Henrike II.aren beste ekarpen oso garrantzitsu bat, euskal literatura idatziaren sorrera babestu izana izan zen. Bernard Etxepare apaizak “Linguae vasconum primitiae”, euskaraz inprimatua izango zen lehen liburua idatzi eta gero, hau 1545ean Bordelen argitaratu zen, Henrikeren laguntza ekonomikoa jaso ondoren. Pariseko Frantziako Liburutegian gordetzen den Linguae Vasconum Primitiae liburuaren ale ezagun bakarra Gertaera honek duen

Henrike II. eta Linguae Vasconum Primitiae Read More »

Henrike II.aren Liard-ak

1 Comment / Henrike II (1517-1555), Nafarroako Erresuma /

Garaialdia: Labriteko Henrike II.a Nafarroako Erregea, Henrike I.a Bearneko Jauna Mota: Nafarroako Liard-a – 3a Mota A. Clairand-en arabera Urtea: Urterik gabe, 1541 eta 1555 artean Txanpon-etxea: Pau edo Morlaaseko txanpon etxea, Kopuru ezezaguna Ertza: Irregularra Ertzaren Grabatua: —– Metala: Billoia (Zillar eta Kobrezko aleazioa) Diametroa: 16-17 mm Pisua: 0.90 g. Inguruan Txanpongintza: Mailu bidez

Henrike II.aren Liard-ak Read More »

Henrike II – Kontextugune Historikoa – 2. Zatia

5 Comments / Henrike II (1517-1555), Kontextugune Historikoa, Nafarroako Erresuma /

Nafarroako errege erbesteratuek ez zuten inoiz bere koroa eskubideei uko egin. Frantziako Frantzisko I.aren eta hispaniako Karlos I.aren erregealdietan (praktikan, Cisneros Kardinalaren erregeordekotzan), 1516.ko maiatz eta abuztu artean, Noyon-eko biltzarrak ospatu ziren, bi erregetxe haundien arteko gatazkei buruz hitz egiteko. Nafarroako erresumaren bigarren berreskuraketa saioaren ondoren, Labriteko Juan III. erregearen alargun berria zen Foix-eko Katerina

Henrike II – Kontextugune Historikoa – 2. Zatia Read More »

GRATIA DEI SVM ID QVOD SVM

2 Comments / Henrike II (1517-1555), Nafarroako Erresuma /

Henrike II.a “Zangotzarra-ren” garaian, Nafarroako erregetxeko txanpongintzak erabilitako iruditextu edo lelo berriaren jatorria azalduko dugu ondoren, GRATIA DEI SVM ID QVOD SVM dioarena ain zuzen ere. Latinezko iruditextu hau, “Jainkoaren graziari esker, naizena naiz” moduan itzuli daiteke, baina nondik datoz bere sustraiak eta zergatik ezarri zuen Henrikek? Henrikeren aita-amak, Juan eta Katerinak, eta modu berean

GRATIA DEI SVM ID QVOD SVM Read More »

Henrike II – Kontextugune Historikoa – 1. Zatia

Leave a Comment / Henrike II (1517-1555), Kontextugune Historikoa, Nafarroako Erresuma /
Bild

Aste honetan 495 urte bete dira, Labriteko Henrike errege nafarrak, Pavia-ko gotorlekutik ihes egin zuenetik. Errege honek, garrantzi funtsezkoa du euskararen historian, baina era berean bere bizitzaren gertaera eta pasadizoek hainbat liburu eta filme egiteko modukoak dira. Hurrengo sarreretan Enrikeren bizitzaren eta txanpongintzaren inguruan jardungo gara; ez dugu ez aspertzeko denborarik izango. Labriteko Henrike, Henrike

Henrike II – Kontextugune Historikoa – 1. Zatia Read More »